Kaczka

Kaczka – nazwa określająca niektóre gatunki z rodziny kaczkowatych, podrodziny kaczek, w szczególności z rodzajów Anas, Netta i Aythya. W Polsce zwyczajowo kaczki dzieli się na kaczki 

pływające (kaczki właściwe) i kaczki nurkujące (grążyce). 

Etymologia

Słowo kaczka na określenie dzikich kaczek pojawiło się w XIV wieku, a w XV wieku zaczęto tak określać również i kaczki domowe. Słowo to zastąpiło starosłowiański wyraz ąta, ątka (ros. utka, lit. antis, niem. ente, łac. anas). Zachodniosłowiańskie słowo kaczka, podobnie jak czeska ludowa káča/kačka i słowacka kačka/kačica, to wyraz pochodzenia dźwiękonaśladowczego. Słowo kaczor, określające samca kaczki, weszło w użycie w XV wieku. 

Podział

W polskiej awifaunie kaczki tradycyjnie dzieli się na kaczki pływające (kaczki właściwe; Anatini) i kaczki nurkujące (grążyce; Aythyni). Do tej pierwszej grupy należą gatunki na przykład z rodzaju Anas, do drugiej między innymi Netta i Aythya. Kaczki właściwe należą do plemienia Anatini, grążyce zaś do Aythyini. Trzecim plemieniem, w skład którego wchodzą kaczki, jest Mergini 

Aythyni

Kaczki nurkujące cechuje większa różnorodność w budowie ciała, zachowaniach lęgowych i sposobie żerowania. Przeważnie są to ptaki słodkowodne, niektóre zimują na morskich wybrzeżach. Mają krótkie nogi ulokowane z tyłu ciała, przez co rzadko wychodzą na ląd. Aby poderwać się do lotu, muszą wziąć rozbieg. Występuje dymorfizm płciowy, jednak samce nie są zbyt barwne – w ich upierzeniu przeważają szarości, brązy i czernie. U grążyc nie występuje barwne lusterko, niekiedy w jego miejscu znajduje się białe lub białawe pasmo piór. Często na głowie i piersi występują opalizujące pióra. Zachowania tokowe nie są skomplikowane. Po rozpoczęciu wysiadywania samce porzucają samice, a w kolejnym sezonie znajdują nową partnerkę. Grążyce pokarmu szukają w czystszej i głębszej wodzie. Sprawnie nurkują. W skład ich pokarmu wchodzą głównie wodne bezkręgowce, szczególnie wiosną i w okresie zimowym  

Mergini

Do tego plemienia prócz kaczek morskich należą również tracze, a w niektórych ujęciach systematycznych także i edredon (Somateria mollissima, kaczka edredonowa). U prawie wszystkich kaczek morskich występuje dymorfizm płciowy. Samce są przeważnie czarne lub czarno-białe, nierzadko z opalizującymi zielonymi lub niebieskimi głowami czy błękitnym albo zielonym zabarwieniem niektórych części ciała. Samice reagują na zaloty słabiej niż u kaczek pływających. W przypadku edredonów szczególną wartość ma puch, którym samica wyścieła gniazdo – dla wielu islandzkich farmerów stanowi on źródło dochodu

Znaczenie dla człowieka

Udomowione krzyżówki (Anas platyrhynchos) hodowane są przez ludzi głównie ze względu na mięso, rzadziej jaja. Krzyżówki zostały udomowione 2500 lat temu Najwcześniej kaczki udomowiono na Dalekim Wschodzie. W Polsce, ze względu na obfitość zwierzyny łownej, kaczki udomowiono w X wieku. Udomowione kaczki straciły zdolność latania, co zwiększyło ich masę i wartość konsumpcyjną. Kaczki są również obiektem polowań. W Polsce gatunkami łownymi są: krzyżówka (Anas platyrhynchos), cyraneczka (A. crecca), głowienka (Aythya ferina) i czernica (A. fuligula); wolno polować na nie od 15 sierpnia do 21 grudnia Mięso kaczek nie jest tak popularne jak mięso kur i gęsi. W produkcji kaczego mięsa przodują Azjaci. W 2013 w Azji wyprodukowano 3660 tysięcy ton mięsa kaczego, na całym świecie 4367 tysięcy ton. W Europie najwięcej mięsa kaczego produkowane jest we Francji i Niemczech